evensongs

Twaalf maal per jaar organiseert de Raad van Kerken in Amersfoort een choral evensong in de Sint-Joriskerk, op zondagmiddag, 15.30 uur

In 2002 begon een werkgroep onder auspiciën van de Raad van Kerken in Amersfoort met de organisatie van vespers in de Sint-Joriskerk, op zaterdagmiddag, bij het scheiden van de markt. Het initiatief groeide uit tot een bloeiende traditie. De vespers werden bij voorkeur gepland rond de hoogtepunten in het kerkelijk jaar.

De vespers hadden veelal het karakter van een Engelse evensong. In 2020 is besloten de reeks voort te zetten als ‘choral evensongs’ op zondagmiddagen. Enkele zondagen in de 40-dagentijd en een reeks in de adventsperiode; daarnaast nog op een aantal specifieke zondagen: rond Maria Lichtmis, Pinksteren, in de Vredesweek en rond Hervormingsdag/Allerheiligen.

De evensongs worden gehouden op zondagmiddag, 15.30 uur, in de prachtige middeleeuwse Sint-Joriskerk, in het centrum van Amersfoort. Met dank aan de Hervormde wijkgemeente Sint-Joriskerk, die kerk daarvoor graag beschikbaar stelt.

De evensong is het dagelijkse getijdengebed aan het eind van de middag in de Anglicaanse kerken. In grote kerken, vooral de kathedralen, is er doorgaans dagelijks een evensong. De evensong stamt uit de 16de eeuw en is vergelijkbaar met de vesper, maar dan met elementen uit de completen, de getijdegebeden van de dag.

De evensong in de Sint-Joriskerk is een zogeheten choral evensong, de teksten worden voor het grootste deel gezongen. De liturgie is opgebouwd uit een aantal samenhangende delen:

  • Aanvang
  • Psalmgebed
  • Schriftlezingen
  • Gebeden
  • Afronding

De gebeden lopen als een rode draad door deze opbouw en bepalen daardoor ook het karakter van deze diensten. Het gaat om preces – gebeden –  en responses  – acclamaties. Deze gebeden hebben een vaste (gezongen) tekst. Deze gebeden hebben een vaste tekst en ze worden gezongen. Preces en responses wisselen elkaar af: op het korte gebed volgt steeds een bevestigend of aanvullend ‘antwoord’. Dat ‘heen-en-weer-golven’ is een van de kenmerken van de evensong.

Naast deze lijn van gebeden zijn er meer vaste elementen:

  • Het psalmgebed – een of meer meerstemmig gereciteerde psalmen (chant) (na de preces);
  • Twee schriftlezingen gecombineerd met Magnificat en Nunc Dimittis (na het psalmgebed):
    • Eerste lezing – uit het Oude Testament;
    • Magnificat, de Lofzang van Maria, gezongen door het koor;
    • Tweede lezing – uit het Nieuwe Testament;
    • Nunc Dimittis, de Lofzang van Simeon, gezongen door het koor;
  • Gesproken geloofsbelijdenis;
  • Anthem: een koorwerk, passend bij de psalmen of lezingen van de dag;
  • Gesproken voorbede;
  • Hymns, samen met alle aanwezigen. Meestal twee, een bij de opening en een voorafgaand aan de zegen.

Behalve in de opbouw van de gebeden in preces en responses kan er in een choral evensong nog een golfbeweging hoorbaar zijn. Zeker in Engelse kathedralen is dat zo omdat het koor daar in twee helften staat opgesteld, de een aan de noordzijde, de ander aan de zuidzijde. De Psalmen worden dan vaak door beide koorhelften afgewisseld.
De ene helft – aan de kant waar de cantor of dirigent staat – zijn de cantoris, de andere helft – aan de kant waar de dean (de belangrijkste geestelijke van de kathedraal) zit – de decani.
In Nederlandse kerken ligt dit meestal lastiger, omdat de opstelling in de kerk heel anders is.

Rond 1980 worden de eerste evensongs in Nederland gehouden, buiten de context van de anglicaanse kerk. Ze blijken zeer populair. ‘Dat is opvallend, zeker in een tijd waarin het kerkbezoek op zondagmorgen afneemt, constateert Hanna Rijken (www.hannarijken.nl) in haar boek ‘De Choral Evensong in de praktijk’. Ze schrijft: ‘Er komen mensen uit de hele breedte van de kerk naar de evensongs toe, maar ook veel mensen die op zondagmorgen niet meer naar de kerk gaan. Als redenen om te gaan worden onder meer genoemd: de verstilling, de schoonheid, de ervaring van heiligheid en ‘opgetild worden’ en de verbinding. ‘Een vluchtheuvel in het bestaan’ (p. 13).

“

Aan de schoonheid en de liturgische vorm van de evensong kun je je ziel laven en tot rust komen. Door muziek ontstaat verbinding tussen hemel en aarde, het onuitsprekelijke kan tot klinken komen, dichtbij het mysterie van geloven. Dat is de kracht van een gezongen liturgie.

Hanna Rijken

Data 2022

De volgende choral evensongs zien we tegemoet, op zondagmiddagen, aanvang 15.30 uur. Toegang vrij, collecte bij de uitgang.

Zondag 30 oktober

Sint-Joris Kamerkoor, o.l.v. Wouter Verhage

Zondag 27 november

Vocaal ensemble,
o.l.v. Paul Snoek

Zondag 4 december

Sint-Joris Kamerkoor,
o.l.v. Wouter Verhage

Zondag 11 december

Capella Amersfoort, o.l.v. Anthony Scheffer

Zondag 18 december

Amersfoortse Cantorij, o.l.v. Bas Ramselaar

Aanvang: 15.30 uur. Toegang vrij, collecte na afloop

De evensongs worden georganiseerd door een werkgroep onder auspiciën van de Raad van Kerken Amersfoort. De leden zijn:
  • Freddy Gerkema, emeritus-predikant (NGK);
  • Anje de Heer-de Jong, staffunctionaris Steunpunt Liturgie (GKv), freelance adviseur;
  • Koos van Noppen, journalist, parttime werkzaam voor de IZB;
  • Bas Ramselaar, concertzanger (bas), dirigent en zangpedagoog.

De koren en vocale ensembles die meewerken aan de choral evensongs hebben hun domicilie in Amersfoort. Vaste gasten zijn:

  • de Amersfoortse Cantorij
    (o.l.v. Bas Ramselaar)
  • Vocaal ensemble Voxtet
    (o.l.v. Lydia Liefting)
    www.voxtet.nl
  • het Sint-Joriskamerkoor
    (o.l.v. Wouter Verhage)
    www.stjoriskamerkoor.nl

Organisten die geregeld medewerking verlenen zijn:

Contact

Voor meer informatie, reacties, tips en opmerkingen.

E-mail
basramselaar@gmail.com

Telefoon
(06) 21 61 68 67

    Bij de organisatie van evensongs zijn we voor een belangrijk deel aangewezen op collecte-opbrengsten en giften.

    Aan het eind van elke evensong is er een collecte bij de uitgang. Als elke bezoeker dan 5 euro doneert, zijn we uit de kosten.

    Het is ook mogelijk om via onderstaande QR-code (van een ’tikkie’) een gift over te maken. Bijdragen aan de Raad van Kerken zijn aftrekbaar van de belastingen.

    U levert een belangrijke bijdrage aan de continuïteit van de evensongs-organisatie door een gift op rekeningnummer NL18 INGB 000 230 71 32 t.n.v. Raad van Kerken – Amersfoort, onder vermelding van: Evensongs in de Sint Joriskerk.

    Bij voorbaat dank!

    EVENSONGS

    Al vanaf 2002 worden onder auspiciën van de Raad van Kerken in de Sint-Joriskerk zes maal per jaar Vespers georganiseerd die het karakter hebben van een Choral Evensong